SENSORISCHE
INTEGRATIE
 

Proces van sensorische integratie

“Sensorische integratie” is een proces. Prikkels komen binnen via onze zintuigelijke of sensorische systemen, worden naar onze hersenen gestuurd indien ze als belangrijk waargenomen worden, waar ze een betekenis krijgen en gekoppeld worden aan emoties/gedachten/herinneringen. Via taal en gedrag geven we er uiting aan. Deze reactie kan bewust of onbewust zijn. Door middel van opgedane ervaringen gaan de hersenen voorspellen wat er waargenomen wordt. Dit proces verloopt onbewust.

 

Sensorische integratie gaat over hoe we informatie die van onze zintuigen komt verwerken. We nemen de hele dag sensorische informatie op, de hersenen hebben dit nodig om te kunnen functioneren. Onze hersenen blijven met sensorische input actief. Elke persoon heeft een andere hoeveelheid aan prikkels nodig. Niet alle prikkels worden doorgelaten tot in ons brein, sommige worden ook afgeremd. Prikkelverwerking laat zich zien door ons gedrag. Het gedrag kan zowel gepast als ongepast zijn.

 

Invloed op het dagelijks leven

Sensorische integratie heeft een grote invloed op ons dagelijks leven. Het proces van sensorische integratie verloopt bij iedereen anders. Iedereen heeft eigen triggers, interesses en dagelijkse noden. Zo kan eenzelfde prikkel bij een andere persoon een andere reactie uitlokken. Sommige personen zoeken meer prikkels op, terwijl andere meer prikkels vermijden. Sommige personen houden van meer rust, terwijl andere meer van actie houden.

 

Indien je weet hoe je sensorische informatieverwerking loopt en hier rekening mee kan houden, krijg je meer balans en rust in je dagelijks leven. Met gevolg dat ons gedrag aangepast kan worden. Denk maar aan het aanpassen van de prikkels die je op een dag binnenkrijgt. Als we iemand anders zijn prikkelverwerking kennen, kunnen we op een andere manier reageren op het gedrag dat we waarnemen. 

 

Zintuigen 

De zintuigelijke informatie wordt opgenomen via onze zintuigen. Over hoeveel zintuigen we het juist hebben zijn wetenschappers het nog niet eens aangezien er nog geen eensgezindheid is over wat een zintuig juist is. In de theorie van de sensorische integratie spreken we over 8 zintuigen, waarbij ik het interoceptief systeem opsplits in organen/emoties, pijn en temperatuur zodat het voor kinderen 'concreter' wordt. We kunnen een onderscheid maken tussen de zintuigen die informatie over onze buitenwereld verwerken en zintuigen die informatie uit ons lichaam verwerken. Ook speelt onze intuïtie een rol.

​

• auditief systeem (gehoor)

• tactiel systeem (tast)

• visueel systeem (zicht)

• gustatorisch systeem (smaak)

• olfactorisch systeem (geur)

• vestibulair systeem (omgaan met de zwaartekracht, bewustzijn van beweging, coördinatie, baland)

• proprioceptief systeem (diepe druk, lichaamsbewustzijn, positie)

• interoceptief systeem (intern waarnemen, wat er in ons lichaam gebeurt zoals honger, dorst, emoties, volle blaas,...)

  • temperatuur

  • pijn

​

Gedrag en sensorische integratie

Onze sensorische prikkelverwerking wordt waargenomen via onze taal en gedrag. Ons gedrag kan zowel bewust als onbewust zijn. 

Gedrag kan beter begrepen worden als we meer aandacht geven aan de individuele voorkeuren voor sensorische input. Kijken wat er achter het gedrag zit is erg belangrijk. Een persoon stelt een bepaald gedrag namelijk voor een reden. Er zit een bepaalde boodschap, behoefte of voorkeur achter. Ingaan op deze behoefte zorgt ervoor dat de persoon zich begrepen voelt, waardoor je samen naar oplossingen kan zoeken. Indien we niet op deze behoefte ingaan en reageren met bijvoorbeeld straffen, zal het het gedrag eerder toenemen en de behoefte niet vervult worden die achter het gedrag zit. 

​

Wij als mensen willen met ons gedrag vaak iets zeggen en vragen om hulp. Ook als dat gedrag geuit wordt in 'moeilijk' gedrag. 

​

Het is belangrijk om samen te leren wat je triggert en je terug in balans brengt. 

​

Triggers en sterktes kennen 

Het leren kennen van je eigen triggers en die van jou gezinsleden zorgt voor meer erkenning en begrip. Alsook het kennen van elkaars sensorische voorkeuren. Als je weet wat je goed doet en wat je gezinsleden goed doet, kan je hierop inzetten, ook tijdens moeilijke momenten. Dit zorgt ervoor dat jullie meer in optimale verbinding kunnen gaan, elkaar kunnen helpen en elkaar kunnen begrijpen. Rekening houden met elkaars sensorische behoefte zorgt voor meer balans. 

​

Ontwikkeling

De ontwikkeling van sensorische integratie is normaal een onbewust natuurlijk proces. Het opdoen van nieuwe ervaringen zorgt ervoor dat we meer op onszelf vertrouwen en vertrouwen op de zintuigelijke ervaringen. 

​

Bij sommige personen verloopt de sensorische integratie niet vanzelf. Het waarnemen van interne en externe zintuigelijke ervaringen is dan niet gemakkelijk. Wat we in het gedrag of taal kunnen waarnemen. Deze personen kunnen niet of minder op hun zintuigen vertrouwen om een juist beeld over de wereld te krijgen. Hierdoor weten ze vaak niet hoe ze moeten reageren op prikkels en vertrouwen  minder in zichzelf en de buitenwereld. 

​

Problemen met sensorische integratie

Dit betekent dat de persoon moeite heeft met het verwerken van informatie, binnengekomen via de zintuigen. De persoon kan overweldiging ervaren omwille van bijvoorbeeld geluiden, licht, aanrakingen, beweging. Wat overprikkeling genoemd wordt. De persoon kan ook te weinig prikkels ervaren, waardoor een eerder passieve houding opgemerkt wordt of een zoekend gedrag naar meer prikkels. Wat onderprikkeling genoemd wordt. 

​

Verder kan het ook moeilijkheden opleveren op motorisch gebied zoals niet kunnen stilzitten, veel botsen, onhandigheid,.. 

Bij sommige personen kunnen problemen met planning optreden. Het aanleren van nieuwe handelingen verloopt dan niet vanzelf zoals veters strikken, aankleden, fietsen,...

Sommige personen kunnen ook discriminatieproblemen ervaren. Bij discriminatie interpreteren de hersenen informatie en maken ze een onderscheid tussen relevante en irrelevante informatie. Je kan een discriminatiestoornis hebben in 1 of meer zintuiglijke systemen.

​

Samen op zoek

Indien we moeilijkheden hebben met onze sensorische integratie, komt ons lichaam sneller in een stressreactie. Ons lichaam spendeert dan veel tijd aan het zich veilig voelen, waardoor we minder tot leren komen en minder nieuwe uitdagingen aangaan. Ons lichaam kan moeilijk tot ontspanning en rust komen.  Anderzijds kan ons lichaam te passief zijn en niet in actie komen. 

​

Hoe iemand reageert op zintuiglijke prikkels kan per situatie en per zintuigelijk systeem verschillend zijn. Het samen opzoek gaan naar zintuigelijke voorkeuren en afkeuren zorgt de basis naar meer balans. Bij de opbouw zal de persoon meer co-regulatie nodig hebben, waarbij de omgeving samen met de persoon strategieën zal zoeken en uitvoeren.  Om zo verder te groeien naar meer zelfregulatie. 

​

De start van sensorische integratietheorie

De theorie van sensorische integratie startte bij Jean Ayres einde de jaren 60 en de jaren 70, een ergotherapeute en psychologe. Ze creëerde met kennis over neurowetenschappen, gedrags- en ontwikkelingsonderzoek en via haar eigen intuïtie veel nieuwe inzichten. Ze wou graag een relatie maken tussen neuronale processen en gedrag. 

​

Sensorische integratie volgens Ayres: 

“Het neurologische proces dat sensaties uit het eigen lichaam en uit de omgeving organiseert en het mogelijk maakt om het lichaam effectief te gebruiken met de omgeving.” (1972)

​

Ze wou dat haar theorie verder wetenschappelijk onderzocht wordt. 

 

Zo ontwikkelde dr. Lucy Miller een model van “sensorische informatieverwerkingsstoornis” gebaseerd op de theorie van Ayres. 

​

Winnie Dunn werkte ook haar theorie en vragenlijsten uit. 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

 

 

 

​

​