STRAFFEN EN BELONEN 

 

De intrinsieke motivatie (motivatie vanuit zichzelf) is vaak afwezig. Hierdoor kan het nuttig zijn om een extrinstieke motivatie toe te voegen door middel van belonen. 

​

Cirkelmodel

Een kind voelt veilig als de cirkel rondom hem gesloten is. Dit is bijvoorbeeld bij duidelijke afspraken. De dag is voorspelbaar en het kind voelt zich veilig. De stress gaat omlaag en het welbevinden gaat omhoog.

 

Bij kinderen met ASS of ADHD komen er vaak veel gaatjes in die cirkel. Het kind voelt zich onveilig. Het is dan belangrijk om eerst de cirkel terug toe te krijgen, door middel van:  

 

1. Rust bieden, duidelijkheid, voorspelbaar, prikkels verminderen, kind uit situatie halen.

2. Als de cirkel terug gesloten geraakt, er komt terug RUST en VEILIGHEID dan pas kan je een beloningssysteem introduceren.

​

Wanneer niet straffen en belonen?

1. Bij chronische stress, vluchten, vechten, bevriezen. bijvoorbeeld: woedeaanvallen, hevige emoties, weglopen,...

2. Als het gedrag voortvloeit vanuit een emotie.

3. Als een kind een vaardigheid nog niet beheerst. bv kind met slaapproblemen die nog nooit in een bed alleen geslapen heeft, we kunnen hier niet verwachten dat het kind dit al kan.

 

Wanneer wel straffen en belonen?

1. Om bepaalde gedragspatronen te doorbreken

   1. Bv afspraken rond opruimen, na thuiskomst boekentas op plaats zetten, huiswerk maken, gamen, op tijd klaar zijn,…

2. Motiveren van bepaald gedrag waarbij de vaardigheid al aanwezig is maar de intrinsieke motivatie ontbreekt. Bijvoorbeeld kind kan zijn boekentas maken maar doet dit niet graag. 

​

Op welke manier straffen en belonen?

STAP 1: Eerst belonen!

Geen beloning geven kan ook als straf gezien worden. Dit kan goed zijn want de insteek was positief maar het is toch een ‘straf’.

 

1. Duidelijke afspraken maken!

   1. Afspraak= samen nadenken

   2. Regels= opgelegd door ouders

2. Helder

3. Visueel

4. Geen discussie mogelijk

5. Hand van 5

6. Op zichtbare plaats hangen

7. Consequent toepassen!

8. Maximum 1 beloningssysteem tegelijk

 

Methodes van belonen (wanneer)

1. Onmiddellijk: de beloning direct aan het gewenste gedrag koppelen, op het moment zelf. Vooral voor kinderen die moeilijk hebben met tijdsbesef. Bv niet kunnen inschatten wanneer stickerkaart vol is, niet in de toekomst kunnen denken. Bv als je boekentas gemaakt hebt krijg je deze avond een langer verhaaltje.  

2. Uitgestelde beloningen: sparen voor iets grote bv stickerblad, stempelblad, knikkerpot. Dit kan enkel als het kind voldoende tijdsbesef heeft. Wanneer een kind voldoende tijdsbesef heeft kan je dit opbouwen bv in het begin maar 2 stempels en dan beloning. Later opbouwen naar meer stempels. 

 

Let op!!: Geen beloningen afnemen! Dit mag nooit. Eens ze het goed gedrag gesteld hebben, hebben ze dit verdiend. Maar wel bijvoorbeeld de volgende beloning niet geven. Anders gaat het kind het niet meer vertrouwen! Geen veilig gevoel en geraken er gaten in de cirkel. 

 

Tips:

• Niet te snel opgeven.

• Trial and error.

• Beloning motiverend genoeg?

• Gewenst gedrag duidelijk genoeg?

• Gewenst gedrag visueel gemaakt?

• Realistische verwachtingen? Bv niet hele kamer moeten opruimen maar bv enkel de boeken.

 

Hoe inspelen op intrinsieke motivatie?

Met een uitblinkbord. Op zichtbare plaats omhoog hangen.

 

Foto van kind op hangen en tekstje met waarin hij uitblinkt.

-->kind leert trots zijn op iets waar hij/zij eigenlijk geen zin in had.

-->regelmatig vervangen.

 

Verwijs naar het uitblinkbord wanneer het kind de volgende keer geen zin heeft in het gedrag. "kijk jij hebt dit al eens gedaan, jij kan dat".

 

STAP 2: Pas als belonen echt niet werkt, straffen

1. Afspraken duidelijk en visueel maken.

2. Maar ook de straf visueel maken, dit kan je doen met de 'hand van 5'.

3. Hoe lang duurt de straf: eventueel visueel maken aan de hand van time timer.

 

Methodes

• Time out in de bijhorende stoel, zetel,..

  • Dit mag gerust in het zicht zijn bv in een hoekje. Het is de bedoeling dat het consequent toegepast wordt en niet dat het een afschrikmiddel is.

• De duur van iets leuker verminderen bv schermtijd afnemen MAAR dit is een straf in de toekomst dus kan bij kinderen met ASS te vaag zijn.

• NIET: afnemen van beloningen

• NIET: dagrituelen verwijderen bv niet zeggen "geen verhaal meer voor het slapengaan", want dan neem je een dagritueel af. 

• WEL: dagrituelen verkorten bv het verhaal voor slapengaan korter maken.

• Consequent toepassen!

• Enkel haalbare straffen bv in de auto, niet zeggen als je nu niet stopt met je broer te porren, dan stap je uit de auto en ga je te voet. Dit is geen heelbare straf. 

• Realistisch blijven: niet afgaan op biologische leeftijd of op wat klasgenoten al doen/kunnen.

​

Doel van straffen: nieuw gedrag stimuleren, oude doen wegvallen. NIET de controle over je kind willen uitoefenen.

 

Straffen en belonen niet als machtsmiddel inzetten!

​

Samenwerking met school, andere therapeuten of dergelijke

Indien gewenst werk ik samen met de school, andere therapeuten of dergelijke om onder andere de mogelijkheden en moeilijkheden te bespreken, advies te geven om meer leerkansen te bieden, educatie over de moeilijkheden bij het kind, regelmatige opvolging/overleggen, bereikbaar om vragen te stellen enzovoort. Ik vind een goede samenwerking met alle partijen indien gewenst erg belangrijk om optimale leerkansen te creëren voor het kind en het welzijn van het kind te verbeteren. 

​