OVERLEVINGSREACTIES
Op welke manieren kunnen wij reageren als we ons niet in balans voelen? ​
​
Fase 1: Terug naar balans geraken
=actief en alert blijven + rusten en herstellen. De situatie is veilig.
Hierdoor kunnen we prikkels in het dagelijkse, normale, veilige leven verwerken en erop focussen. We kunnen ergens meer- of minder aandacht aan besteden. Gevolg: waarnemen, ervaren, onderzoeken, communiceren en leren.
​
Gedrag:
-hulp vragen
-iemand vragen om te troosten
-vrienden maken
-anderen helpen (zien dat anderen hulp nodig hebben)
-vriendelijke bedoelingen kunnen oppikken
-zeggen dat het je spijt
-omgaan met hoe anderen zich voelen
​
Fase 2: stress ervaren
=snelle reactie op gevaar. Zodra de situatie niet meer veilig genoeg is, neemt deze fase het over van de eerste fase. Overlevingsmechanismen: vechten, vluchten, actief verstijven, weerloos.
1. Vechten (fight):
Gedrag:
geïrriteerd zijn
sterke emotie tonen
heel hard lachen om iemand
Dominant zijn
Uitdagend gedragen
Vloeken
Gebalde vuisten tonen
Weerstand bieden
Niet benaderbaar zijn
Prikkelbaar
Woede/agressie
Beweging vooruit
In actie komen
Slaan of schoppen
2. Vluchten (flight)
Gedrag:
Weigeren (om mee te doen)
Huilen om iets niet te moeten doen
Niet meer luisteren/antwoorden
Niet benaderbaar zijn
Alternatieven bedenken
Wegrennen
Angst/paniek
Beweging achteruit
Blijven piekeren
perfectionisme
3. Verstijven/vriezen (freeze)
​
gedrag:
Opeengeklemde kaak
Klauwende handen in de aanslag hebben
Klaar staan om te vechten of vluchten
Constant alles controleren
Niet kunnen praten
Niet kunnen luisteren
Instorten
Schaamte
Vastzitten, niet in actie komen
Op ‘ontploffen’ staan
4. Weerloos (fawn)
​
gedrag:
pleasen (niet willen dat iemand je afwijst of je niet leuk vindt)
Ruzie vermijden
Moeite met nee zeggen
Moeite om je grens aan te geven (zeggen wat jij wel of niet wilt)
Eerst voor de andere persoon zorgen, dan pas voor jezelf
Jezelf wegcijferen
Meedoen aan dingen die je eigenlijk niet wilt
Je lijkt rustig maar je voelt je niet zo
​
Fase 3: In nood
Verlammen: passive freeze
Als de situatie nog dreigender is, neemt deze fase over. Dit wordt geactiveerd in extreem onveilige en/of levensbedreigende situaties. Het verlammen, shutdown of passief verstijven.
Het verstijven betekent verlammen, ook wel passieve verstijving genoemd.
Gedrag:
-jezelf verliezen in je eigen wereld
-het grote geheel niet meer zien
-niet meer voelen, nergens aan denken
-een kinderstem opzetten of ‘terugvallen’ op de leeftijd
-opgeven
-flauwvallen
Het lijkt op het eerste gezicht dat de persoon onderprikkeld is, maar hij is zo gestrest dat hij overprikkelt is: hij heeft kalmering nodig.
​
Heb je nog vragen of wil je graag meer weten over de verschillende overlevingsreacties?
Neem dan gerust contact met mij op.
​